Link do artykułu: https://journals.lka.lt/journal/jssi/article/2060/info
O tym, ze prawo rzymskie jest podstawa współczesnego prawodawstwa wie prawie nawet jeśli ma z prawem niewielki związek. Prawo rzymskie i sformułowane po łacinie zasady prawne (tzw. paremie) są zjawiskiem kulturowym.
Jednak co tak naprawdę czerpiemy z tradycji prawa rzymskiego? Dr Jędrzej Kondek, profesor Akademii Wymiaru Sprawiedliwości w swoim artykule wskazuje, że w żadnym razie nie można uznać starożytnych Rzymian za twórców prawa. Prawo istniało na setki lat przed założeniem Rzymu i w wielu ówczesnych państwach doszło do wysokiego poziomu. Aż do czasów rzymskich prawo miało jednak sakralny czy religijny charakter. Uważano że albo pochodzi od boga albo ma przynajmniej boską sankcję choćby było dziełem śmiertelników. Wyznawanie religii utożsamiano wiec często z przestrzeganiem określonego prawa, a wykładnią i stosowaniem prawa zajmowali się kapłani. Do wiele z tych cech można dostrzec w prawie islamskim.
W Rzymie natomiast na skutek pewnych wydarzeń o charakterze politycznym i społecznym doszło do desakralizacji prawa. System prawny zaczął być postrzegany jako twór czysto ludzki, niemający nic wspólnego ze sferą religii rzymskiej, a wykładni prawa odebrano kapłanom. Świeckość prawa i jego ludzkie pochodzenie jest zaś obecnie filarem europejskiego myślenia o prawie.
Rzymianom zawdzięczamy także inny wynalazek bardzo istotny dla współczesności. Desakralizacja prawa wywołała konieczność powstania – w miejsce kapłanów – kategorii osób, które zajmą się w sposób stały, a potem i zarobkowy tłumaczeniem i wykładaniem prawa. Z tym wiąże się też koniczność ich edukacji a zatem powstania szkolnictwa prawniczego. Takiej kategorii osób, które w sposób zawodowy, zarobkowo wy i po odbyciu zorganizowanej edukacji zajmowaliby się prawem nie znało żadne inne społeczeństwo starożytne. Można więc powiedzieć, że choć Rzymianie nie wymyślił prawa, to z pewnością wymyślili prawników.
J.M. Kondek, What do We Owe to Romans? The Roman Shift of the Paradigm of Thinking About Law in the Context European Legal Culture, “Journal of Security and Sustainability Issues”, 2023, nr 1, s. 273-288.
