Wyższa Szkoła Kryminologii i Penitencjarystyki w Warszawie, obecnie Szkoła Wyższa Wymiaru Sprawiedliwości, realizowała projekt „Fake News”, który był finansowany z Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej – Funduszu Sprawiedliwości.
Termin realizacji projektu: 01.07.2020 – 31.12.2020r.
Wartość dotacji celowej: 387 337,30 złotych.
Realizacja projektu składa się pięciu zadań:
Zadanie 1. Prawo do rzetelnej informacji – aspekty aksjologiczno-konstytucyjne
Zadanie 2. Aspekty prawnomiędzynarodowe (w tym prawo Unii Europejskiej)
Zadanie 3. Aspekty cywilnoprawne
Zadanie 4. Aspekty karne
Zadanie 5. Administracyjnoprawne instrumenty przeciwdziałania fake news
Potrzeba realizacji projektu wynikała z rosnącej liczby informacji nieprawdziwych i wprowadzających w błąd dostępnych za pomocą środków społecznego przekazu, których rzetelności nie jest w stanie zweryfikować obywatel. Pomijając informacje pomyślane jako żart i nie wyrządzające nikomu szkody, należy zwrócić uwagę na umieszczane celowo w mediach społecznościowych i prasie informacje, których zadaniem jest wywołanie fałszywego obrazu rzeczywistości u odbiorcy i skłonienie go do zachowań sprzecznych z jego interesem.
Głównym celem projektu było przeciwdziałanie przyczynom przestępczości oraz ochrona praw ofiar przestępstw poprzez analizę rozwiązań prawnych odnoszących się do rozpowszechniania nieprawdziwych informacji godzących w dobra prawem chronione osób fizycznych i prawnych (potocznie nazywanych fake news) pod kątem adekwatności istniejących przepisów prawa do potrzeb w tym zakresie. Przeanalizowane zostały pod tym kątem nie tylko przepisy krajowe, ale także rozwiązania obce, zwłaszcza tych krajów, które mają już praktykę orzeczniczą dotyczącą stosowania przepisów o fake news. Badania dogmatyczne i komparatystyczne zostały osadzone w szerszym kontekście społecznym i politycznym, wpisując się w najnowszy nurt badań prawniczych określany zbiorczo jako law in context. Celem teoretycznym projektu było stworzenie modeli regulacji zwalczania fake news, które nie naruszałyby międzynarodowych i europejskich standardów ochrony praw człowieka oraz standardów konstytucyjnych. Celem utylitarnym projektu było przygotowanie analiz i zbiorów materiałów źródłowych pozwalających na podjęcie prac de lege ferenda, w szczególności przygotowanie testu regulacyjnego, oceny wpływu i założeń do ewentualnego projektu ustawy. Hipoteza zerowa projektu zakładała, że obecnie obowiązujące przepisy nie zapewniają należytej ochrony przed rozpowszechnianiem nieprawdziwych informacji godzących w dobra prawnie chronione obywateli. Hipoteza alternatywna – ochrona przed fake news jest możliwa w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, które ewentualnie mogą być wspomagane działaniami miękkimi, jak np. odpowiednia polityka informacyjna czy szkolenia z analizy i weryfikacji informacji.
Wypracowane w toku realizacji projektu konkluzje i rekomendacje, pozwolą na wskazanie możliwego kierunku zmian ustawowych w Rzeczypospolitej Polskiej w obszarze naruszeń prawa, w tym przestępczości w zakresie rozpowszechniania nieprawdziwych informacji godzących w dobra prawem chronione osób fizycznych i prawnych celem zwiększenia ich efektywności w zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości a także zapewnieniu bezpieczeństwa informacji i danych, w tym ochrony ich integralności, rozliczalności, poufności i dostępności.
