Pamięć o Bohaterach
Obchodzony 1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych został ustanowiony przez Sejm w 2011 r. z inicjatywy śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Symboliczna data nawiązuje do wydarzeń z 1 marca 1951 r. Tego dnia w więzieniu na warszawskim Mokotowie wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach niepodległościowego i antykomunistycznego IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukaszu Cieplińskim, Adamie Lazarowiczu, Mieczysławie Kawalcu, Józefie Rzepce, Franciszku Błażeju, Józefie Batorym i Karolu Chmielu.
Obchodom Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych towarzyszy wiele wydarzeń o charakterze edukacyjnym i kulturalnym. Jednym z nich jest Ogólnopolski Konkurs „Żołnierze Wyklęci – Bohaterowie Niezłomni”, którego podsumowanie IX edycji odbyło się w Lublinie, w dniu 28 września 2020 r.
Idei konkursu przyświeca nieustanne wzbogacanie i pogłębianie wartości wychowania patriotycznego i społecznego z możliwie najszerszym zaangażowaniem różnych środowisk, w tym akademickich
Uczestnicy zgrupowania IX edycji konkursu wzięli udział w objeździe autokarowym po miejscach pamięci Żołnierzy Wyklętych na Lubelszczyźnie. W jego trakcie odwiedzili były sowiecki obóz koncentracyjny NKWD na Majdanku, w którym po wojnie komuniści przetrzymywali żołnierzy Polskiego Pastwa Podziemnego, zanim wywieźli ich na wschód. Po likwidacji obozu NKWD na III Polu na Majdanku, sowieci zorganizowali w tym samym miejscu obóz filtracyjny Informacji Wojskowej i koszary dla formowanych oddziałów I Armii Ludowego Wojska Polskiego.
Kolejnym punktem zgrupowania była wizyta w miejscowości Piaski, gdzie uczestnicy odwiedzili pomnik oraz grób ostatniego Żołnierza Wyklętego, który zginął w walce z okupantem sowieckim w 1963 r., sierżanta Józefa Franczaka ps. „Laluś”. Kolejnym miejscem odwiedzin był sowiecki obóz koncentracyjny NKWD-UB w Krzesimowie niedaleko Lublina, jeden z czterech w Polsce centralnych obozów koncentracyjnych Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, w którym przetrzymywano około 2000 żołnierzy i członków polskiego podziemia niepodległościowego.
Obóz koncentracyjny w Krzesimowie znajdował się na terenie byłego folwarku. Więźniów trzymano w chlewach, a komendantura obozu z NKWD mieściła się w pałacu. Obsługę obozu stanowili funkcjonariusze UB a ochronę żołnierze KBW. Szacuje się, że spośród 2000 więźniów, którzy byli przetrzymywani w tym obozie, 1500 zostało zamęczonych przez przymusową pracę ponad siły przy jednoczesnych głodowych racjach żywności. Szczątki zamordowanych zostały ukryte w „Dolinie Krzyży”, która znajduje się tuż za byłym sowieckim obozem koncentracyjnym w Krzesimowie.
W hołdzie Żołnierzom Wyklętym” – bohaterom antykomunistycznego podziemia
Ostatnim odwiedzonym w czasie objazdu miejscem pamięci był sowiecki obóz koncentracyjny Smiersza w miejscowości Skrobów-Kolonia koło Lubartowa. W obozie przetrzymywano żołnierzy 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, których Armia Czerwona rozbroiła w tym miejscu po wyzwoleniu przez nich Lubartowa. W obozie przetrzymywano około 500 żołnierzy podziemnego Wojska Polskiego. Z obozu w dniu 27.03.1945 r. miała miejsce ucieczka 48 więźniów, którzy następnie kontynuowali walkę z okupantem sowieckim w oddziale mjr. Mariana Bernaciaka ps. „Orlik” i innych oddziałach polskiego podziemia niepodległościowego. Pozostali więźniowie zostali wywiezieni na wschód do sowieckich obozów koncentracyjnych, skąd niewielu powróciło. Większość została zamęczona.
Wieczorem uczestnicy zgrupowania wzięli udział w wykładzie oraz prezentacji umundurowania i uzbrojenia Żołnierzy Wyklętych, która została przeprowadzona przez przedstawiciela Grupy Rekonstrukcji Historycznych „Grenadiere”. Każdy z uczestników mógł obejrzeć i przymierzyć zaprezentowany sprzęt.
Wydarzenie objęte zostało Patronatem Honorowym Wyższej Szkoły Kryminologii i Penitencjarystyki w Warszawie
Konkurs został objęty następującymi patronatami: Patronat Narodowy Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości, Minister Edukacji Narodowej, Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych – Jan Józef Kasprzyk, Marszałek Województwa Małopolskiego – Witold Kozłowski, Prezydent Miasta Lublin – Krzysztof Żuk, Dolnośląski Kurator Oświaty – Roman Kielczyk, Kujawsko-Pomorski Kurator Oświaty – Marek Gralik, Lubelski Kurator Oświaty – Teresa Misiuk, Lubuski Kurator Oświaty – Ewa Rawa, Łódzki Kurator Oświaty – Grzegorz Wierzchowski, Małopolski Kurator Oświaty – Barbara Nowak, Opolski Kurator Oświaty – Michał Siek, Podlaski kurator Oświaty – Beata Pietruszka, Śląski Kurator Oświaty – mgr Urszula Bauer, Świętokrzyski Kurator Oświaty – Kazimierz Mądzik, Warmińsko-Mazurski Kurator Oświaty – Krzysztof Marek Nowacki, Wielkopolski Kurator Oświaty – Elżbieta Leszczyńska, Zachodniopomorski Kurator Oświaty – Magdalena Zarębska-Kulesza, Wyższa Szkoła Kryminologii i Penitencjarystyki w Warszawie, Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, Stowarzyszenie Społeczno-Kombatanckie Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Patronat medialny: TVP 3 Lublin, Polskie Radio Lublin, Kwartalnik „Myśl.pl”.
Zgrupowanie laureatów i uroczyste podsumowanie IX edycji Ogólnopolskiego Konkursu „Żołnierze Wyklęci – Bohaterowie Niezłomni” zostało dofinansowanie ze środków Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz zbiorki publicznej „Przywracamy Pamięć o Żołnierzach Wyklętych”, organizowanej przez Fundację im. Kazimierza Wielkiego.
Opracowanie: Zespół ds. public relations WSKiP, Fundacja im. Kazimierza Wielkiego
