Szacuje się, iż od czasów Sumerów do II wojny światowej miało miejsce około 14 513 wojen. Po 1945 roku, kiedy oficjalnie zakończyła się II wojna światowa społeczność międzynarodowa nie była w stanie utrzymać stanu pokoju. W XX wieku wybuchła bowiem jeszcze wojna koreańska, rewolucja kubańska, wojna algierska, wojna wietnamska, wojna domowa w Kambodży, wojna domowa w Afganistanie, wojna iracko-irańska, I wojna libańska, I wojna w Zatoce Perskiej, wojna domowa w Somalii, wojna w Osetii Południowej, wojna w Bośni i Hercegowinie oraz I wojna czeczeńska. Pierwsze dwudziestolecie XXI wieku nie przyniosło także upragnionego pokoju, bowiem już 2001 roku rozpoczęła się trwającą do dnia dzisiejszego wojna w Afganistanie. W 2003 roku wybuchła II wojna w Zatoce Perskiej, a w 2006 roku II wojna libańska. Rok 2008 upłynął natomiast pod znakiem zamieszek politycznych w Tybecie oraz wojny w Osetii Południowej.
Od 2010 roku możemy obserwować również eskalację protestów społecznych i konfliktów zbrojnych w państwach arabskich nazywanych Arabską Wiosną Ludów. W XXI wieku najwięcej konfliktów toczy się na kontynencie azjatyckim i afrykańskim. W Azji konflikty i spory przebierają w głównej mierze postać lokalnych zamieszek (konflikt o Kaszmir) lub wojen wewnętrznych (wojna domowa w Syrii). Na Bliskim Wschodzie możemy obserwować konflikt pomiędzy Izraelem a państwami arabskimi i Palestyną. Także w Afryce dochodzi do licznych wojen domowych m.in. Demokratycznej Republice Konga, Sudanie czy Czadzie. W ostatnich latach możemy obserwować ponadto eskalację konfliktu na Ukrainie oraz konfliktu zbrojnego pomiędzy Armenią i Azerbejdżanem w Górskim Karabachu.
Zjawisko wojny bardzo często połączone jest z problemem dotyczącym łamania podstawowych praw człowieka. Coraz częściej podczas konfliktów zbrojnych, obok sił zbrojnych stron walczących pokrzywdzona zostaje ludność cywilna. Niezmiernie istotną rolę w zakresie zapewnienia przetrwania ludności cywilnej w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny posiada obrona cywilna. Traktowana współcześnie niestety w sposób archaiczny. Pomimo, iż organizacje międzynarodowe podjęły szereg inicjatyw zmierzających do ochrony życia i zdrowia człowieka, katalog zadań humanitarnych realizowanych w ramach ochrony ludności zawarty w I protokole dodatkowym do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, nie został w dalszym stopniu dostosowany do współczesnych, często nieoczywistych (hybrydowych) zagrożeń. Nasuwa się zatem refleksja, iż standardy prawne w zakresie międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych i prawa praw człowieka nie są należycie respektowane podczas wojen i konfliktów zbrojnych, co wymaga prowadzenia pogłębionych badań w rzeczonym zakresie.
Mając na uwadze powyższe dr Julia W. Tocicka (Instytut Nauk o Bezpieczeństwie) wraz z dr. Marcinem Mazurkiem (Instytut Badawczo-Rozwojowy) wzięli udział w seminarium naukowym pt. „Zapewnienie przetrwania ludności cywilnej w warunkach zewnętrznego zagrożenia państwa i w czasie wojny” zorganizowanym w dniu 29.06.2021 r. przez Katedrę Bezpieczeństwa Powszechnego Wydziału Bezpieczeństwa Narodowego Akademii Sztuki Wojennej.
Głównym celem seminarium było dokonanie charakterystyki warunków i koncepcji systemu organizacyjnego i działań na rzecz przetrwania ludności cywilnej w warunkach zewnętrznego zagrożenia państwa i w czasie wojny.
W seminarium uczestniczyli m.in. przedstawiciele: Wydziału Ochrony Ludności Departamentu Ochrony Ludności i Zarządzania Kryzysowego MSWiA (wygłosił referat nt. Ochrony ludności w świetle doświadczeń ostatnich lat – propozycje koniecznych zmian w systemie ochrony ludności), Szkoły Głównej Pożarniczej (wygłosił referat nt. Ochrony ludności w warunkach zewnętrznego zagrożenia państwa i w czasie wojny. Koncepcja sześciu dróg do śmierci), specjalista ds. zdrowia psychicznego, ekspert ds. psychologii katastrof z Instytutu Ratownictwa Psychologicznego i Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (wygłosił referat nt. Stawiając na stadny instynkt przetrwania), Centralnego Ośrodka Analizy Skażeń SZ RP (wygłosił referat nt. Roli Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania w zakresie ochrony ludności cywilnej w warunkach zewnętrznego zagrożenia państwa), Żandarmerii Wojskowej (wygłosił referat nt. Udziału Żandarmerii Wojskowej we wsparciu służb cywilnych w warunkach zagrożenia zewnętrznego zagrożenia zewnętrznego państwa i w czasie wojny), przedstawiciele Wojsk Obrony Terytorialnej (wygłosili referaty na nt. Działania Wojsk Obrony Terytorialnej na rzecz zwiększenia zdolności przetrwania ludności cywilnej w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa oraz wojny – koncepcja oraz wnioski z dotychczasowego funkcjonowania i wsparcia lokalnych społeczności przez Wojska Obrony Terytorialnej w warunkach zagrożenia zewnętrznego i wojny) oraz przedstawiciele samorządu powiatowego i wojewódzkiego.
Pracownicy naukowo-badawczy Szkoły Wyższej Wymiaru Sprawiedliwości podzielili się z uczestnikami seminarium swoimi refleksjami w zakresie przygotowania administracji publicznej do realizacji zadań ochrony ludności podczas konfliktów zbrojnych (referat wygłoszony przez dr Julię W. Tocicką) oraz problematyki funkcjonowania Policji w sytuacjach szczególnych – wybrane zagadnienia (referat wygłoszony przez dr. Marcina Mazurka).
Opracowanie: Zespół ds. public relations SWWS, dr Julia W. Tocicka
