ppłk dr Mariusz Kuryłowicz – absolwent Uniwersytetu w Białymstoku (magister pedagogiki) oraz Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie (stopień doktora w dziedzinie nauk społecznych, w dyscyplinie nauk o bezpieczeństwie).

Wykładowca akademicki, członek Senatu w Szkole Wyższej Wymiaru Sprawiedliwości w Warszawie. Współredaktor i autor monografii oraz tekstów z zakresu bezpieczeństwa i zarządzania; promotor prac licencjackich i magisterskich, promotor pomocniczy przy przewodzie doktorskim. Recenzent w czasopismach naukowych. Organizator krajowych i międzynarodowych konferencji oraz seminariów z zakresu bezpieczeństwa i resocjalizacji. Członek Polskiego Towarzystwa Ewaluacyjnego; Członek Polskiego Towarzystwa Ekspertów i Biegłych Sądowych.

ppłk dr Mariusz Kuryłowicz jest funkcjonariuszem Służby Więziennej. W karierze zawodowej pełnił funkcje między innymi: strażnika, inspektora, wychowawcy, dyrektora zakładu karnego oraz dyrektor Instytutu. Z dniem 1 lutego br. rozkazem Rektora-Komendanta gen. dr. Marcina Strzelca został powołany na stanowisko Prorektora ds. operacyjnych.

Jak Pan widzi rolę Służby Więziennej w naszym państwie? Jakie są Pańskie osobiste wspomnienia z czasów pełnienia służby w jednostce penitencjarnej?

Służba Więzienna to prawie trzydziestotysięczna umundurowana i uzbrojona formacja. Dzięki swojej wielkości ma ogromny potencjał, tym bardziej, że są to ludzie kształceni w sposób kompleksowy. Posiadają umiejętność stosowania środków przymusu bezpośredniego, potrafią konstruktywnie rozwiązywać problemy życia codziennego i służbowego. Posiadając wyższe wykształcenie, podchodzą do zawodu w sposób interdyscyplinarny i mają szerokie spojrzenie na rzeczywistość. To sprawia, że Służba Więzienna jest ważnym elementem systemu bezpieczeństwa państwa. Poprzez prowadzoną permanentną ochronę społeczeństwa przed sprawcami przestępstw, na stałe wpisuje się w proces utrzymania pożądanego poziomu bezpieczeństwa państwa i odgrywa w nim znaczącą rolę. W pewnym sensie Służba Więzienna jest więc gwarantem ładu w społeczeństwie i porządku, tak prawnego jak i społecznego.

Tak duża formacja i cały system więziennictwa ma oczywiście bogatą przeszłość. Służba Więzienna wykształciła swoją bogatą tradycję, które to święto obchodziliśmy dnia 8 lutego. Sądzę, że jest ona pewnego rodzaju pomostem między pokoleniami. Poprzez nią przekazywane są zbiory zachowania, postawy, a nawet zwyczaje kulturowe w celu wychowywania i kształcenia młodych generacji. Tradycja Służby Więziennej wywodzi się już z okresu dwudziestolecia międzywojennego, kiedy to naczelne władze odrodzonej Polski przejęły więzienia na terenie wszystkich zaborów. Ta trudna do wykonania rola pokazała jak wiele sił i środków poświecono, aby stworzyć prawo, przepisy wykonawcze, zorganizować administrację więzienną oraz nabór i szkolenie kadr. Wykonana w tamtym czasie gigantyczna praca i przyjęte w konsekwencji rozwiązania były uznane w Europie za najnowocześniejsze. Funkcjonariusze Straży Więziennej prezentowali wysokie morale oraz gotowość do poświęcenia się Ojczyźnie i społeczeństwu. Te wartości stoją także na czele obecnej formacji tj. na czele Służby Więziennej – kontynuatorce chlubnych tradycji więziennictwa z okresu II Rzeczypospolitej. Za symboliczną datę Święta Tradycji Więziennej uznaje się podpisanie tzw. dekretów w sprawie tymczasowych przepisów więziennych przez Naczelnika Państwa J. Piłsudskiego w dniu 8 lutego 1919 r.

Osobiście mam przyjemność służyć Ojczyźnie w szeregach Służby Więziennej od wielu lat. Moja droga zawodowa obfitowała w przejście przez wiele stanowisk – od strażnika działu ochrony, poprzez inspektora, wychowawcę aż do dyrektora jednostki podstawowej. Wszystkie te etapy pozwoliły mi dostrzec, jak trudna i odpowiedzialna jest to służba. Zdobyte w tym czasie doświadczenie jest niezwykle pomocne na obecnie zajmowanym stanowisku. Dynamika pojawiających się we współczesnym świecie wyzwań i zagrożeń wymusza permanentną potrzebę samodoskonalenia i poszukiwania wiedzy, aby móc konstruktywnie wykorzystać pojawiające się szanse i skutecznie redukować istniejące ryzyka. Doświadczenia z jednostki podstawowej pogłębiają mój ogromny szacunek do funkcjonariuszy i pracowników współczesnego więziennictwa. Stąd też moja troska o poziom jakości kształcenia na naszej Uczelni, o właściwą postawę moralną oraz o gotowość do poświęcenia się Ojczyźnie i społeczeństwu przez naszych studentów i słuchaczy. To są przymioty, które po pierwsze gwarantują wysoki poziom służby, a po drugie – rozwijają osobowość szkolących się. Moje lata służby w jednostce podstawowej, w krótkim podsumowaniu to czas piękny, intensywny, rozwijający. Pełniona służba, a w szczególności ponad czteroletnie dowodzenie jednostką podstawową, nauczyły mnie podchodzenia z empatią i pokorą do spraw ludzkich, zawodowych, personalnych. To był okres głębokiej refleksji i nauki.

Jakie są najważniejsze potrzeby i wyzwania stojące przed Służbą Więzienną w najbliższym czasie, szczególnie jeśli uwzględnimy doświadczenia trwającej wciąż wojny na Ukrainie?

Jednym z najważniejszych zadań stojących przed Służbą Więzienną w ogólnym aspekcie jest przede wszystkim permanentna praca nad zapewnieniem bezpieczeństwa funkcjonariuszom i pracownikom w trakcie wykonywania zadań służbowych. Jest to podyktowane przede wszystkim troską o drugiego człowieka. Bez własnego bezpieczeństwa, nie jesteśmy w stanie zapewnić go innym. Tym, co może przyczynić się do zwiększenia tego poziomu jest poprawa warunków pełnienia służby. Kolejnymi istotnymi zadaniami, w mojej ocenie, są: kontynuacja programu „Praca dla więźniów”, dalszy rozwój Systemu Dozoru Elektronicznego, poszukiwanie nowych inicjatyw wychowawczych skierowanych do osadzonych oraz realizacja naboru do służby.

Jako potrzebę, a jednocześnie wyzwanie w dobie bestialskiej napaści Rosji na Ukrainę, można określić precyzyjne określenie roli Służby Więziennej w systemie obronnym państwa oraz współpraca z MON. Może się ona dokonać np. poprzez wspólne doskonalenie umiejętności oraz wymianę doświadczeń realizowanych w ramach dobrych praktyk z WOT. Taka współpraca pozwala na wzajemne podnoszenie umiejętności i kompetencji. Wymiana spostrzeżeń może przysłużyć się sprawniejszemu funkcjonowaniu formacji.

Wiele z powyższego uwzględniają nasze programy studiów I i II stopnia, jak również programy studiów podyplomowych. Jako przykład mogę tutaj wskazać na program studiów na kierunku bezpieczeństwo wewnętrzne, który – w mojej ocenie – jest jednym z najlepiej zaprojektowanych kierunków w Polsce. Ogromną rolę do odegrania ma tutaj również edukacja prawna i pro obronna młodzieży, w którym to obszarze Służba Więzienna podjęła już aktywne działania.

Szkoła Wyższa Wymiaru Sprawiedliwości zajmuje się między innymi kształceniem kadry oficerskiej na potrzeby Służby Więziennej. Jakimi, Pańskim zdaniem, cechami powinien się odznaczać kandydat lub kandydatka na oficera?

Kandydat na oficera Służby Więziennej to przede wszystkim osoba, która reprezentuje odpowiedni poziom wiedzy. Przedmiotowa wiedza musi mieć charakter interdyscyplinarny. Jest to niezbędne do tego, aby oficer poradził sobie w różnorakich, skomplikowanych sytuacjach, które napotka na swojej drodze. Kandydat na oficera Służby Więziennej musi wykazywać się gotowością do permanentnego procesu uczenia się, być wrażliwy, refleksyjny, kreatywny, otwarty na realizacje zadań w rożnych działach i na różnym poziomie decyzyjnym. W tej pracy nie ma bowiem nudy i monotonii. Powinien wyrażać gotowość do komunikowania się i współpracy w celu jak najlepszego wykonania zadania. Dobra komunikacja sprzyja podnoszeniu poziomu bezpieczeństwa. Posiadanie tych cech pozwoli kandydatowi bądź kandydatce osiągnąć zakładany cel. Jak więc widać, zanim przystąpi się do studiowania, warto wpierw zastanowić się nad swoją osobowością i przymiotami. Służba oficerska z pewnością nie jest najprostsza, ale jest zajęciem szlachetnym i niewątpliwie daje wiele satysfakcji.

Nasz program studiów podyplomowych został tak skonstruowany, aby uwzględniać potencjał kandydatów, a jednocześnie prowadzić przez wszystkie moduły, poczynając od modułu Kompetencje funkcjonariusza, następnie poprzez: prawo, bezpieczeństwo, taktykę i działania ochronne, penitencjarystykę oraz zarządzanie. To pozwoli na wyposażenie funkcjonariuszy w konkretny zasób wiedzy, niezbędny do pełnienia obowiązków zawodowych. Absolwent naszych studiów podyplomowych będzie dysponował pogłębioną i interdyscyplinarna wiedzą, co pozwoli mu bardziej zrozumieć procesy i relacje zachodzące w przestrzeni penitencjarnej. Przyszły oficer Służby Więziennej będzie dysponował umiejętnościami uważnego dostrzegania i kreatywnego rozwiazywania problemów teoretycznych i praktycznych. Będzie posiadał świadomość własnych kompetencji osobowych i potrzeby ich rozwoju w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, mając na uwadze istnienie standardów etycznych w służbie drugiemu człowiekowi. Mamy nadzieję, że wielu absolwentów przedmiotowych studiów będzie w przyszłości stanowić fundament do budowania przyszłej kadry kierowniczej Służby Więziennej.

SWWS to nie tylko penitencjarystyka – jak by Pan skomentował funkcjonowanie pozostałych kierunków na uczelni? Jak wygląda współpraca ze specjalistami i praktykami z dziedziny penitencjarystyki?

SWWS to przede wszystkim Uczelnia, która posiada kategorię „A” w dwóch dyscyplinach naukowych – w pedagogice i w naukach o bezpieczeństwie. Ten sukces świadczy o wysokim poziomie nauczania i kompetencjach kadry naukowej. Na obecną chwilę kształcimy na trzech kierunkach studiów i dziewięciu kierunkach studiów podyplomowych. SWWS prowadzi również wiele badań naukowych, krajowych i międzynarodowych. To właśnie na tym gruncie budowana jest wizja współczesnej penitencjarystyki. Jak już wcześniej wspominałem – interdyscyplinarne spojrzenie na realia szeroko pojętego bezpieczeństwa, jest niezbędne do budowania efektywnych struktur ochrony obywateli i państwa.

Uczelnia w stosunkowo krótkim czasie podjęła współpracę z uczelniami wyższymi z Polski i zza granicy, co przekłada się na współpracę z ekspertami z różnych dziedzin naukowych na wielu płaszczyznach. Ich owocem jest realizowanie ciekawych badań naukowych i projektów. Doświadczenie zdobyte na gruncie tych przedsięwzięć daje szansę spojrzenia na problematykę badawczą penitencjarystyki z różnych perspektyw. Nie chcemy, aby uprawiana przez nas nauka spoczywała jedynie na półce w bibliotece, lecz życzymy sobie, aby zdobyta wiedza posiadała walor wysoce utylitarny. Wiedzę należy bowiem wykorzystywać w praktyce – to buduje silne państwo, kadrę naukową oraz Służbę Więzienną. Chcemy, aby nasze badania wspomagały wymiar sprawiedliwości, służyły profesjonalizacji kadry resortu sprawiedliwości, jak również szeroko rozumianej administracji publicznej. SWWS nieustannie się rozwija, stawiając odważne kroki na arenie polskiej nauki. Udoskonalanie systemu jest niezbędne do tego, aby struktury bezpieczeństwa były coraz efektywniejsze. Dzięki temu państwo i społeczeństwo się rozwijają.

SWWS to właśnie nie tylko penitencjarystyka, ale też kierunek bezpieczeństwo wewnętrzne, jakże istotny w obecnych czasach. To także kierunek prawo; a dobrze wykształcona kadra jest niezwykle istotnym elementem systemu prawnego w wymiarze instytucjonalnym, czy też personalnym. Uczelnia w swojej ofercie posiada szereg studiów podyplomowych, gdzie kładziemy nacisk na interdyscyplinarność i rozwój osobisty słuchacza. Na studiach podyplomowych oferujemy kształcenie sprecyzowane na konkretne potrzeby np. kadr średniego i wyższego szczebla kierowniczego, dowodzenia działaniami specjalnymi, czy też ukierunkowane na profesjonalne prowadzenie mediacji i sprawiedliwości naprawczej bądź problematykę z zakresu ochrony ludności. Ponadto w naszej ofercie są również takie kierunki jak administracja europejska, ekokryminologia oraz bezpieczeństwo i przysposobienie obronne dla nauczycieli. Warto zauważyć, że skupiają się nie tylko na przekazywaniu wiedzy, ale też doskonaleniu kompetencji miękkich, które są niezbędne do pracy w wielu różnych obszarach i zawodach. Są też przydatne na gruncie życia codziennego, co sprawia, że rozwijanie osobowości i charakteru jest równie ważne, jak pogłębianie wiedzy.

Jakie są plany badawcze uczelni? Jak wyobraża Pan sobie kierunek działań naukowych SWWS, gdzie znajdują się obszary wiedzy, które czekają jeszcze na pracę specjalistów Szkoły?

Tutaj odpowiedź jest bardzo prosta…  plany są DUŻE. Na obecnym etapie funkcjonowania Uczelni prowadzenie badań jest istotnym elementem procesu budowania dorobku naukowego Akademii. Stosunkowo często podejmowane są inicjatywy badawcze. Na obecną chwilę na Uczelni funkcjonuje kilka instytutów, m.in.: Instytut Nauk Prawnych, Instytut Społecznych Podstaw Penitencjarystyki, Instytut Nauk o Bezpieczeństwie, Instytut Penitencjarystyki. To sprawia, że potencjał naukowy i rozwojowy jest naprawdę spory.

Ich synergiczna współpraca pokazuje dalszą potrzebę rozwoju Uczelni. Kierunków rozwoju jest wiele. Widzimy potrzebę holistycznego podejścia do kształcenia kadry wymiaru sprawiedliwości, jak również podnoszenia kwalifikacji wśród kadry szeroko rozumianej administracji publicznej. W mojej ocenie przyszłym kierunkiem działań Uczelni, poza rozwojem obecnie realizowanych obszarów badawczych, będzie skoncentrowanie się na dyscyplinie nauk o zarządzaniu i jakości.

Jak wyobraża Pan sobie rozwój Szkoły w nadchodzących latach? Jakie nowe kierunki, jakie dziedziny wiedzy mogą być z powodzeniem rozwijane?

Uczelnia powstała w 2018 roku, więc jest stosunkowo młodym podmiotem. Po niecałych czterech latach realizujemy kilka kierunków studiów I i II stopnia, stacjonarnych i niestacjonarnych, kilka kierunków studiów podyplomowych, a także wiele istotnych projektów badawczych (takich jak pilotażowy program TMSA, Problem Solving, adaptację narzędzia MQPL i SQL, mediacje i sprawiedliwość naprawcza i wiele innych). Można więc stwierdzić, że SWWS rozwija się w zawrotnym tempie. Nie zwalniamy go jednak i planujemy kolejne inicjatywy.

Do tej pory podjęto szeroką współpracę krajową i międzynarodową, uzyskaliśmy kategorię „A” w dwóch poddanych ewaluacji dyscyplinach naukowych. To efekt ciężkiej pracy kadry Uczelni, ale przede wszystkim jej twórcy Rektora-Komendanta gen. dr. Marcina Strzelca. Tak krótki okres i tak wiele osiągnięć stawia poprzeczkę bardzo wysoko; tym bardziej, że to my sami ją tam zawiesiliśmy. To niezwykle trudne zadanie, jednak obserwując potencjał Uczelni jestem spokojny o realizację postawionych celów. Rozwój Uczelni na pewno wciąż będzie dynamiczny. Planujemy realizację i kontynuację badań naukowych w dyscyplinach, które są obecnie prowadzone, czyli: pedagogice, naukach o bezpieczeństwie czy też prawie. Mam nadzieję, że dołączą do tego nauki o zarządzaniu i jakości. Stoją one na pograniczu obszaru ekonomicznego oraz humanistycznego, co doskonale wpisuje się w nasz zamysł kompleksowego i komplementarnego kształcenia studentów.

Dziękuję za rozmowę